6 Treinen naar Thalbrück
Bij je zwerftocht door de Thalgau is het luxe stationshotel van de hoofdstad Thalbrück steeds weer de basis. Maar door de pandemie moet je er nu een hele tijd verblijven. Vanuit je luxe kamer zie je treinen aankomen op allerlei sporen. Hoe heeft zich dat zo ontwikkeld? Je gaat het uitzoeken in de hier gevestigde bibliotheek. Je hebt nu toch de tijd.
Al in de 14de eeuw wil men Thalgaus wateren tot een netwerk verbinden. Nog tot 1773 poogt men Oberthalgau met kanalen te doorgraven. Dat onuitvoerbare plan veegt de Oostenrijkse professor Franz Joseph Ritter in 1809 van tafel. Hij stelt dan een paardenbaan voor. In dat jaar eist Napoleon de Joodse synagoge op als paardenstal voor mijntransporten om Oberthalgau van zijn kostbare erts te beroven.
| Pech |
| De Historia Thalgovensii noemt het Joods protest tegen confiscatie der synagoge door Napoleon.ca1100 |
Paardenbaan
In 1820 wordt inderdaad begonnen met een paardenbaan op houten rails. Dat is eerst alleen een vrachtspoor, maar in 1825 kan je al over smalspoor naar Oberthalgau. Infoblad: De paardenbaan
Voor die tijd reisde je alleen te voet of met postkoetsen in allerlei soorten. De reis naar de mijnstreek kostte wel drie dagen. Oberthalgau was het onherbergzame domein van schaapherders. Al rrond 1450 werd hun pure leven verheerlijkt. Zo kwam aan het hof de langzame herdersdans in zwang.Basse Danse (1450). De weg liep door Oberthalgaus ongerepte heuvelweiden waar de boeren al sinds eeuwen samen oogsten. Infoblad: de Heuvelweide
Bergbahn
Maar terug reis je mooi met de Bergbahn naar het 19de eeuwse Thalbrück. Vanuit de mijnstreek met paarden op smalspoor naar de stad duurt nog maar 13 uur. Rond 1830 reizen dan ook steeds meer pelgrims naar Elisabethdom. In 1847 wordt de Thalgau Berg Bahn T.B.B. aangelegd over de paardenbaan. De rails worden van ijzer en het eerste berglocomotiefje gaat op stoom tot aan de eerste houten halte.
In 1848, tien jaar na de oprichting van de Thalgau Eisenbahn Gesellschaft, T.E.G. rijdt ook de eerste trein op normaalspoor door Thalgau.
Infoblad: De T.B.B. en T.E.G.
Dat jaar bereikt de eerste stoomtrein dan ook het nieuwe station Thalbrück.
Infoblad: Treinen naar Thalbrück 1
Smalspoor
Station Thalbrück krijgt nu een aansluiting op normaalspoor, maar eerst was er het smalspoor. Waar al eeuwen reizigers rustten van de reis door Oberthalgau ontstonden uit halten van de postkoets die voor dit smalspoor. Soms groeiden ze uit tot een luxe Heuvelhotel zoals der Blaue Rytter.
Infoblad: Hotel Der Blaue Rytter
| Der Blaue Rytter |
| De naam Blaue Rytter stamt uit de Historiae Thalgovensii, een bundel oude volksverhalen. Op mistige morgens zou de blauwe ruiter verschijnen om de oudste dochter des huizes te roven. Thalgau's Bieb: Der Blaue Rytter (ca870-895) |
Waar het smalspoor de landstreek ontsloot groeiden sommige heuvelhalten uit tot kleine gehuchten:
Infoblad: Heuvelhalte
Normaalspoor
Het normaalspoor brengt verkeer van ver. In 1866 is Niederthalgau nét ingelijfd door Bayern. Nu rolt een drietal groene BOB-rijtuigen Thalbrück binnen, die op een zijspoor blijven staan. Niemand weet wie ermee reist... Uit één ervan schrijdt een adellijke dame op weg naar de Elisabethdom. Wie goed is in gezichten zal haar vinden lijken op keizerin Elisabeth van Oostenrijk, Sissi in de volksmond. Maar wie reist er met die andere twee rijtuigen?
Artikel: BOB hofrijtuigen
Wie 's-winters in het stationshotel van Thalbrück verblijft vraagt zich af hoe mensen in de eerste tijd van de T.E.G. reisden in hun ijskoude open treinen. Pas in 1869 kwam er namelijk treinverwarming voor iedereen.
Infoblad: Warme Wagens
Het betrof den Eis des Publyks in een Rytuig van minimaal tien graad Celsius te vertoeven. Maar dan moest het wel goedkoop:
Artikel: Warme Wagens
Sneeuwruimen kon op vele manieren: Je kon met een schep spitten of een paard inzetten met sneeuwploeg of die ook door een trein laten trekken. Een héleboel sneeuw kon machinaal worden weg geslingerd of geblazen.
Infoblad: Ploegen en Smijten
Railomnibus
In 1878 rijdt de eerste railomnibus op smalspoor naar Oberthalgau. Waar komt dat materieel vandaan?
Artikel: Sms Smalspoor opZ
Sternwagens
Twee jaar later bezoekt koning Ludwig II van Bayern Thalbrück officieel met zijn hoftrein. Maar hij rijdt ook met de smalspooromnibus naar de kathedraal. Een zekere Sarah Stern serveert de koning een maaltijd aan boord. Dat wordt in 1881 opgemerkt door de T.E.G. Zij voeren prompt de eerste restauratierijtuigen in, zogenaamde rode Sternwagens: Artikel: Sternwagens in Thalbrück
Orient Express
De Sternwagens werden op hun beurt weer opgemerkt door een zekere heer Eisenloffel. Hij deed dertig jaar tevoren onderzoek voor koning Maximiliaans Europese treinreis. Deze stond weer in contact met een zekere Belgische heer Nagelmackers. Híj had weer het idee voor een luxe spoorreis naar de Orient.
Infoblad: Treinen naar Thalbrück 3: Orient Express.
Spoorweg Orde
Hiermee begint een stroom van treinen naar Thalbrück. De historie is geordend in perioden, van de pioniers en Länderbahnen tot de Reichs- en Bundesbahn.
Infoblad: Spoorwegperioden of Epochen
De historie van Thalbrück speelt zich af in de eerste drie perioden. De eerste locomotief Thalfluss in 1847 was een pionier in periode I. Je vindt de T.E.G. in de onderste balk van de Tabel Spoorwegperioden of Epochen
Nu moest de T.E.G. net als elke Länderbahn eigen regels uitvinden. Zo werd een reizigerstrein opgezet met als eerste een postrijtuig en eventueel nog goederenwagens. T.E.G. treinen zijn fictief, maar zouden écht kunnen bestaan.
Infoblad: De opzet van een trein opZ
Hoftreinen
Rond 1866 reist Ludwig II incognito naar Thalbrück met BOB-rijtuigen. Pas in 1880 is hij er officieel met zijn hoftrein. Toch komen hier al eerder pronkrijtuigen. De eerste zijn van Friedrich IV van Pruisen en Georg V van Hannover. Tenslotte bezoekt Kaiser Wilhelm rond 1910 Thalbrück met zijn Kaiserzug.
Infoblad: Treinen naar Thalbrück 2: Hoftreinen
Rheingold Express
| Er was zandgoud dat aan de oevers der Rijn werd gewonnen. Na loutering werd dit fijne goud toegevoegd aan de Rheingold goudschat. Historia Thalgovensii: Rijngoud (ca1250) |
Door de Rheingoldtrein wedijverde Mitropa na 1928 met de Orient Express. De route van Amsterdam-Hoek van Holland langs de Rijn tot Basel bleef jarenlang gelijk, maar de bestemmingen wisselden van Zürich, Luzern, Chur, München, Thalbrück tot Milaan.
Infoblad: Treinen naar Thalbrück 4: Rheingoldtreinen.
De laatste telg uit de Rheingoldreeks lanceert Märklin opZ in 2018:
Artikel: Rheingold 90 jaar
Henschel-Wegmanntrein
Door de concurrentie met treinstellen wordt de stoomlocomotief tot het uiterste ontwikkeld.
infoblad: Treinen naar Thalbrück 5, De Henschel-Wegmanntrein
Stoomloctypen
Wandelend over de traverse van het station zie je allerlei locs onder je langs stomen. Maar wat is wat? Historische loctypen herken je aan hun asindeling.
Tabel Stoomloctypen
In periode I zijn er veel stoomloctypen. Als modelbouwer kun je wel zeven locs afleiden van de KPEV T12
Artikel: Tenderlocs KPEV 7x opZ
Artikel: Tenderlocs KPEV T9.3
In periode II ordent de DRG locomotieven in Baureihen. Door het verdrag van Versailles na WOI werd veel afgestaan. Men zat met een chaotische rest oude Länderbahnlocs. Nieuwe eenheidslocs werden ontwikkeld uit de Pruisische P10. Zo ontstond een lichter type, de BR03: Lichte dames op hoge hakken.
Artikel: Baureihe 03
In het plan voor eenheidslocs wilde men ook een nieuwe C-loc voor zijlijnen met een asdruk van hooguit 15 ton. Een vedergewicht dus, want lang niet alle sporen waren berekend op maximaal 20 ton asdruk. Dat werd de BR64: Pagekopje, das Mädchen für Alles.
Artikel: Baureihe 64
De Baureihe 80 hoort met de 81 en de 87 tot de eenheids rangeerlocs met een asdruk van 17,5 ton.
Artikel: Baureihe 80
Goederenwagens
Waarom is een postrijtuig geen wagon? Tot de aanleg van het spoor ging post per postkoets. Maar het nieuwe spoor verwerkte post veiliger, sneller en grootschaliger dan de staat. Die eiste een voorkeurspositie voor het postwezen.
Artikel: Postrijtuigen van de BOB.
In de Thalgau brouwt men veel bier. Er rolt er een goederentrein binnen met twaalf kolossale vaten. Een stuwadoor (belader) doet zijn verhaal.
Artikel: Bierwagens, Vier vette vaten
Wat is die korte wagon met twee open bakken en deksels? Achter het station van Thalbrück staat af en toe een bijzondere treinwagon op het zijspoor.
Artikel: Kolonialwagens
Wat zijn dat voor platte wagons met een viertal tanks?
Artikel: Melkwagens 1
Artikel: Melkwagens 2
Binnen het toegestane laadprofiel werd gepuzzeld om tot een wagen te komen die glas héél overbracht in economisch haalbare hoeveelheden. Het werd Spezialwagen die er uit ziet als een rijdende kampeertent voor giraffen.
Artikel: Spiegelwagens
Een leuke uitdaging voor modelbouwers: Bouwplaat: spiegelwagens opZ
Draaischemelwagens werden speciaal bedacht voor het vervoer van lang hout Maar soms waren die wagens alleen maar aan elkaar gekoppeld door de stammen die er op lagen.
Draaischemelwagens van de BOB.
Deze artikelen volgen nog later:
Kolen en turfwagens van de BOB.
Dierenwagens van de BOB.
Steenwagens van de BOB.
Wijnwagens van de BOB.
Het beladen van wagons
Het upcyclen van wagons
Railbussen
De smalspoor omnibus rijdt al in 1881 voor de TBB. In die tijd wordt het rijden op zijlijnen te kostbaar. Er komen railbussen die door één stoker-machinist kunnen worden bediend. Een voorbeeld is de Saksische dubbeldekker Thomaswagen van 1880? Artikel: Thomaswagen
Na WO II zoekt men naar nog slimmere mengvormen voor lokale sporen. Zo ontstaat de Wismarer Schienenbus, het Zwijnesnuitje, uit auto-onderdelen.
Artikel: Zwijnensnuitje
Het duizelt je als je beseft wat hier allemaal door het station rolt. Als je na al deze spoorwetenschap weer eens naar buiten mag is het hoog tijd voor een volgend hoofdstuk op je Thalgaureis.
