Auto's sporen niet
Iedereen kent wel een auto op rails. Ze zijn er legio. Vanaf de eerste auto's zijn overal pogingen gedaan om ze te laten sporen, want de voordelen zijn enorm. Je rijdt comfortabel, geen kuiltje in de weg. Je kan keihard, want er komt weinig van rechts. En je kunt in plaats van één aanhanger, je caravan, je boottrailer, je motorfiets op een karretje en je hele huisraad meenemen zonder dat je auto het kokend aflegt tegen zijn vracht...
Even voor de duidelijkheid: het gaat niet om voertuigen die op verschillende spoorbreedten kunnen, maar om motorvoertuigen voor op de weg die zo zijn aangepast dat ze ook op rails rijden. Ze sporen op wielen waarvan de banden worden afgelost door aangepaste of metalen wielen met flenzen die zich netjes gedragen op de rails. Maar soms is het ook nét andersom!
De T-Ford deed het al!
De T-Ford zette America in 1908 on wheels, maar Henry ging nog verder. Van vele auto's in die tijd waren de spoorbreedten van de voor- en achteras ongelijk. Maar zijn T kon zo on track! Je gooide de wielen eraf, monteerde metalen velgen met een flens en hopla, de Ford T kon het spoor op!
Op onderstaand Pathé filmpje zie je de T-Ford op rails rijden.
Nu waren de spoorwegen al nét zo zuinig als Ford. Ze schaften dat goedkope wagentje aan voor railinspecties en zelfs als trammetjes op minder drukke zijlijnen. Dat idee veroverde de wereld: In nieuw Zeeland zette men twee T-Fords op de rails en gebruikte ze als treinstellen met nrs RM4 en RM5. Ze werden ingezet op enkelsporige lijnen in landelijk gebied.Op het verre eindstation reed je het spoor af en er omgekeerd weer op, dus zonder dure draaischijf. Achter de bestuurder zat niet veel meer dan een houten kist van 3,35m lang en 2,13m breed waarin dan 10 zitjes werden gepropt. Het zag er Spartaans uit, maar woog toch 2,54 ton. Ze raasden met 48km/u door de weiden, wat tegenover de trage stoomtreintjes in die tijd aanzienlijk was.
|
Op schaal H0 was er rond 2009 zo'n railbus Sä9015 van Weinert, maar in de verkeerde kleur. Hij was er ook als gewone bus.
Bouwen opZ
Ik heb dit model opZ nagebouwd van een website over Triebwagen, maar nu als Th9015. Dat is eigenlijk maar half waar, want de cabine heb ik geleend van de Nigrin museumwagen uit 1997. Ik zaagde de achterste helft van de Daimler truck om er een aanhanger van te maken en hield de cabine over. Met kunststof wieltjes van Microtrains en en plaatje dun messing bouwde ik die cabine uit tot de Thalgause railbus Th9015.
De moord op al wat spoort
Vanaf WO I staat in de VS vast dat het spoor wordt vermoord door de auto en ook Europa moet er rond 1925 aan geloven. In 1927 heeft Ford er al meer dan 15 miljoen aan de man gebracht en krioelen de steden van het verkeer. Er wordt harder gewerkt aan meer auto's om harder te kunnen werken aan... meer auto's!
De spoorwegen voelen dat hun gouden eeuw voorbij is. Maar ze vechten terug met snelle en luxe treinen! Dat is precies waarom Ford ze uitlacht. Niet de elite, maar de massa maakt hem rijk. De Spoorwegen schrappen hun secundaire lijnen. Hoe vervoer je hooguit tweemaal per dag een handvol passagiers met een snelle luxe trein?
In de VS natuurlijk met de Galoping Goose! Hij waggelt, alles is er mager aan, maar zijn gemak heiligt weer het gebrek aan middelen.
Tot 1950 toe deinen de Amerikaanse ganzen over onrendabele smalsporen. Want die zijn fraai genoeg voor een paar ton gans. Er zijn minder bielzen nodig en die zijn korter, dus goedkoper.
|
De truck en zijn aanhanger heb ik beide gebouwd opZ, maar deze keer niet uit een eerder Märklin model. De railtruck is een van mijn eerste probeersels in messing.
Later kwam daar de aanhanger bij die een onderstel heeft van een draaistel en de Magne-Matic-koppeling van Microtrains.
Meer informatie over (Franse) auto's op rails vind je op de volgende website: Clive Lamming: Als auto's...