Diorama Burgweg of het Zeitpfad
In Thalbrück bereik je de burcht met zijn kathedraal via een steile Burgweg. Hier volgt de beschrijving van het diorama en het maken van de pelgrims op het Zeitpfad.
Inhoud:
H1 Diorama Burgweg; het Zeitpfad
- 1670
- De Indische olifant
- Pelgrims van alle tijden
- De kruisvaarders
- Terug naar de toekomst
- Twintig koorheren
- De juiste tijd!
H1 Diorama Burgweg
Velen die voor een bezoek aan de kathedraal of burcht van Thalbrück de Domberg opgaan zullen niet hebben bedacht dat ze zouden aankomen bij een Romeinse Burgus. Het lijkt wel of je achteruit gaat in de tijd.
1670
Welnu, dat is ook zo: Wie de Burgweg begint te beklimmen krijgt al gauw in de gaten dat hier de tijd terug loopt. Het is een omgekeerd Zeitpfad. Eerst passeer je een achttal musici die in 1670 in het transept van de kathedraal gaan repeteren om een Thalbrückse Sinfonie op te richten. Het zijn nog maar welwillende dilettanten, die niet bang zijn om wat vaatjes bier mee te nemen, maar later groeit het uit tot een volwaardig symfonieorkest.
De Indische olifant
Hogerop beland je in de laatste helft van de 14de eeuw. Dat is de tijd waarin een Indische olifant hier komt logeren die is bestemd voor de Boheemse Burcht Carlsteyn. Het is een Oosters geschenk en daarom omringd door diverse Kornaks die het dier begeleiden. Het dier is opgetuigd als een klassiek schaakstuk (toren) met een kostbaar baldakijn en een Kornak-koetsier met leidstok (geen zweep).
Tegen het einde van de eeuw zijn de muren van de Thalburg verzwaard, zodat er kanonnen op kunnen. De Thalbrückse Garde is wel zo slim om de olifant daarvoor in te zetten. Achter de Vaandelier die de stoet namens de Burcht begeleidt, lopen nog twee kanonniers mee.
Pelgrims van alle tijden
Vervolgens ontmoeten we een aantal pelgrims van alle tijden. Eerst is daar de Daguerre-achtige fotograaf die een beeldschone dame vereeuwigd, maar het latere paar toeristen erachter, al met een eigen camera, komt ook op de plaat.
Daarna zie je een boer die op weg is naar het klooster om zijn koe te laten wijden.
Voorbij een grote eik strompelt een kromme man met een houten been en een hond achter een reiziger met knapzak die een blinde man naar boven leidt. Ze zijn allemaal op weg om de mis voor zich bij te wonen.
De kruisvaarders
Hierna wordt het spektakel. Rond 1150 komen we een stoet kruisvaarders tegen, ook al op weg omhoog om zich te laten zegenen voor de komende strooptocht naar Jeruzalem.
Een aantal vaandeldragers toont de wapens van Thalgau, Thyringen en omliggende gebieden. Twee zwaardvechters sluiten de rij, maar verder zijn de meeste simpele boeren met hooguit hun gereedschap als wapens.
Helemaal vooraan rijdt de enige echte kruisridder die nét de brandbrug gaat bestijgen. Het is Kunrath III von Hohenstaufen die uiteindelijk niet eens meegaat (in 1152 pleegt hij namelijk een staatsgreep)!
Terug naar de toekomst
Een brandbrug is een tijdelijke constructie die bij een aanval simpelweg in vlam wordt gezet om de belegering te remmen. Bovenaan die brug staat een vrouw die een gebochelde oude dame helpt. Die twee gaan alweer terug op weg naar de toekomst.
De twintig koorheren
Op het plateau vóór de Burgus bevinden zich twintig koorheren. Het zijn navolgers van Chrodegang van Metz die in 894 naar de Thalburg komen om daar Romeinse hymnen te zingen. Romeinse hymnen in de traditie van Bonifacius staan nu bekend als Gregoriaans:
kom laten we zingen voor de Heer;
Ons van harte verblijden in de God van ons heil.
Met dankzegging voor zijn aangezicht komen
En ons met psalmen verheugd tonen in Hem.
Zo klinkt het 
eum 
erum:
Deze koorheren zijn het die de kerk en het Sebastiansklooster gaan bouwen waar naar later de Elisabethkathedraal en de Sebastiansburcht worden genoemd.
De juiste tijd!
En dan is de beklimmer van de burchtweg boven. Daar bevindt zich dan de oude Romeinse burgus en het beeld van St Joris van Bespädani, maar daar bereik je dan ook de burcht zélf en net in de juiste tijd!
Klik op de afbeelding hieronder en bekijk wie waar loopt op het Zeitpfad.
H2 Het maakverhaal
Eigenlijk is het diorama Burgweg een overgangszone tussen vier diorama's en twee spoormodulen. Bovendien is één van die vier diorama's verwisselbaar met drie andere. Er zijn dus negen grenzen! Dat maakt het behoorlijk lastig om alles te laten passen en daarom is er ook geen tweede waarmee hij kan worden geruild.
Vooral het aanpassen van de hoogten en diverse weggetjes die de stadsdelen en de Domberg met elkaar verbinden is een hele opgave:
- er is een lage en een hoge weg naar
Kunststad(2), Fineerstad(1), Tuinbouw(4) of Wijnberg(5).
- het hoogste punt bereikt hij bij de Domberg(3).
- links loopt de weg naar het diorama synagoge (6).
- linksonder begrenst hij de bahndamm van het station(7).
- rechtsonder begrenst hij de bahndamm van de stad(8).
- rechts loopt de weg omhoog naar Porseleinstad(9).
Lagen
Op een plaat isolatieschuim van 20mm wordt het landschap uitgetekend met daarop hoogtelijnen met 20mm verschil.
De plaat wordt schuin door gesneden zodat het overstek steeds op de laag eronder kan worden gelijmd. Zo ontstaat een vrij steile landschapsschaal en dat is in dit geval goed. Nu loopt er een slingerweg omhoog die heel lastig is mee te plannen in het snijwerk.
Sommige (rest) stukken worden er dus opgeplakt. Ik doe dat met goedkope montagekit en houten cocktailprikkertjes die ik steeds opnieuw gebruik. Het geheel krijgt nog een behandeling met grof schuurpapier tot alles lekker glooit.
De kieren en oneffenheden worden dicht gesmeerd en geboetseerd met zelf hardende klei (bijvoorbeeld van Action).
Grenzen
Dit is hét moment om hem tegen zijn buren aan te leggen en alle overgangen grofweg te corrigeren. De linkerkant is hier het lastigst. Die moet namelijk kloppen met de vier verwisselbare diorama's:
fineerstad (2)
kunststad (1)
tuinbouw (4)
wijnbouw (5)
Juist aan de linkerkant van de burchtweg blijken ze allemaal een fractie te verschillen. Dus moeten ze alle vier een beetje worden bijgewerkt. Maar ze moeten ook aan de andere en aan elkaar blijven grenzen, een bijna eindeloos gepuzzel.
Aan de andere diorama's mag natuurlijk niet teveel veranderen want dan ontstaat een kettingreactie met weer andere verwisselbare diorama's. Het handigst is werken met diorama's die ongeveer in dezelfde staat van bewerking verkeren. Na het stofferen worden de grenzen nog verder verfijnd.
Stofferen
De basis van het landschap is het bekleden met stoffen. Om het perspectief te benadrukken plak ik vooraan een grovere structuur dan achter. Zo is het eerste stoppelveld een snipper van een IKEA-babykleedje. Erachter komt een veld van suedeine uit een winkeltje in Aachen en daarachter heel fijn supravilt. De lap wordt ruwweg in de vorm geknipt en dan met boekbinderslijm geplakt. Er komt een hele menigte spelden aan te pas om hem precies in de vorm en op z'n plek te houden.
Ook de textuur en kleur van de stoffen is belangrijk voor de overgangen. Ze moeten een eenheid vormen met de rest en daarom is het zaak de diorama's steeds weer aan elkaar te leggen. Nadat alle lapjes zijn gedroogd worden die op elkaar aangepast.
Grasranden worden een beetje gerafeld, kieren weggewerkt, gaten gevuld. Na ontzettend veel geknip en geplak is er dan pas een basis.
Aansmeren
Nu steken de randen van stoffen soms nog lelijk boven weggetjes en kale rotspartijen uit.
Dat wordt aangepast met een paletmes zelfhardende klei tot het een naadloos gedroogd geheel is.
Vervolgens is het tijd voor een badje acrylverf. Een badje want eerst worden alles dat géén stof is bestreken met zeer waterige zwarte verf. Pas als dat weer geheel droog is krijgen wegen en kale rotsen een kleur. Dat is, goed kijkend naar de realiteit, een hele artistieke uitdaging en één van de leukste klussen.
Rechts komt een een stuk vestingmuur dat op die van de porseleinstad aansluit. Hij bestaat uit geprofileerd rubber en krijgt een bovenkraag van porselein. Dat is een eerder gemaakt stuk tunnel dat hier dient als rest van vroegere onderaardse activiteiten.
Op de gestoffeerde ondergrond komen diverse bomen. De dikste eik is gemaakt van een stukje kronkelige buxuswortel. Er zijn thymworteltjes en andere grillige sprietjes aangelijmd. Het geheel werd bekleed met plukjes schuurspons (twijgen) en daarna bestrooid met zelf gemaakte schuimvlokken. De magere bomen bestaan uit alleen thymwortels behalve de fijnste sparretjes die weer uit zachte pijpenragertjes zijn geknipt.
Ook de hagen en heesters zijn gemaakt van schuurspons. Je plukt het uit elkaar tot een grillige vorm en bestrijkt het met een penseel lijm. Daarna gaan de gemalen schuimvlokken erop in allerlei kleuren. Dat is een beetje schilderen in 3D en levert verrassende effecten op.
De brandbrug en al het hekwerk is van fineer dat met een papiersnijder in sprietjes van 0,6-0,8mm is gehakt. Met zelf bedachte trucs lijm je ze in elkaar met boekbinderslijm. Het resultaat is minder kwetsbaar dan met secondenlijm, want pva blijft plastischer. Het brugdek en een aantal details is beschilderd met acrylverf.
Het maken van monniken, ridders te paard en toeristen, kortom pelgrims in allerlei soorten en maten, wordt in het volgende en laatste artikel over de Burgweg beschreven.
H3 Pelgrims maken
De firma Preiser lanceerde voor de wereld opZ een heel pakket van ca 160 spierwitte figuren. Dat lijkt heel wat, maar als je een heel gebied als Thalgau wil bevolken krijg je toch wel erg veel tweelingen.
Dat wordt dus opereren! De kunst is om van badgasten monniken te maken, van treinpersoneel ridders te paard en van toeristen pelgrims in allerlei soorten en maten. Voor het diorama Burchtweg moest er zelfs een Indische olifant komen compleet met kornaks en een kanon met begeleidend personeel.
Muzikanten
Vooraan loopt de trommelaar met een muziekboek. Preiser zag in hem een spoorarbeider, maar de muziek doet hij er voor zijn hobby bij. Zijn boek is geprint op 70grams papier en de trommel is een 2mm schijfje rondhout. Hij steekt een trommelstok van 0,2mm koperdraad in de lucht en vindt het geen punt dat hij in de 17de eeuw een korte broek aan moet. Hem volgt een fluitspeler (2mm zilverdraad) en een hoornblazer (0,4mm koperdraad) die vroeger voor stationspersoneel speelden. Hun bijgevijlde uniforms zijn nu 17de eeuws.
Dan komt er een luitspeler (de viool is dan nog taboe), een grote trom en een contrabas, alle gespeeld door baanwerkers. De bassist heeft ooit een drilboor gehanteerd.
De laatste twee, vroeger stationspersoneel, zorgen niet langer voor bagage, maar vooral voor de 17de eeuwse muzikale sfeer: ze brengen biertonnen naar boven, zelf gedraaid uit een rondhoutje 3mm.
Olifant en kanon
Om de verveling voor te zijn verwijs ik naar Zootje in Z deel 2 voor het maken van de olifant. Voor dit diorama wordt het zelf geboetseerde beest opgetuigd met een kornak en een draagkoets. De kornak of "koetsier" bestuurde ooit treinen, maar is geheel ver-Indischt. De draagkoets is van een restje geëtst hekwerk van de Britse firma Scale link. De kroon erop is van 0,15mm koperdraad en de luifeltjes zijn geprint op 170 grams fotopapier waarvan ik de kartonlaag heb afgepeuterd.
Achter de olifant gaan drie Indiase begeleiders, twee in oranje en één opperhoofd in een wit gewaad. Die gewaden zijn geboetseerd met Clou Holzpaste, nr16 wit, en een penseeltje water. Vervolgens zijn ze zo Indisch mogelijk beschilderd met Schmincke acryl. Dan volgt het contrast met de 15de eeuwse Thalse ridder die een vaandel draagt en nog acht wapens die de band met Carlsteyn aangeven. Mogelijk herken je een Preiserbaasje dat eens voor agent speelde.
Het kanon is een messing ballustertje voor een scheepsmodel dat ik láng geleden vond in een Haagse hobbyzaak. Tenslotte zijn daar de twee 15de eeuwse kanonniers met hun grote hoeden. Die zijn geknipt uit messingfolie 0,05mm en voorzien van een geboetseerd kalotje met een rode veer.
Fotogroep
Dan komt de fotogroep. Het is met opzet ter hoogte van de 13de eeuw geplaatst om te laten zien dat het natuurlijk allemaal maar een spél is. Eigenlijk vindt déze gekostumeerde processie natuurlijk rond 1900 plaats...
De fotograaf met zijn dame in blauw heeft nog een grote daGuerre box met magnesiumflits uit 1860. Ze zijn gemaakt van fineer en fijn koperdraad, de lens van messing-folie. De dame reisde met de trein maar heeft hier haar mooiste robe van holzpaste aan, een hoedje van papier en een geprint parasolletje. Het echtpaar erachter is natuurlijk van na 1900. Het zijn de oudere dame van Preiser en de dikke perronslenteraar en ze hebben inmiddels een eigen Kodak kleurencamera van fotokarton.
Boer en bedelaars
In de 13de eeuwse bocht ontmoeten we de boer, vroeger spoorwerker, met zijn obstinate koe en dan drie armen. De achterste is een werkman van wie ik wreed een pootje heb geamputeerd. Zijn "houten" poot is een splintertje fineer.
De tweede heeft een geboetseerde knapzak aan een 0,25mm koperdraad stok en de derde een wit geverfde blinddoek. Ontslagen door door de kwade herder begeeft ook de christenhond zich naar de kerk.
Kruistocht
Zo kom je bij de kruistocht van rond 1150. Omdat je het Zeitpfad volgt begin je achteraan. Daar lopen twee kruisvaarders met geheven zwaarden van 0,2mm draad. De linkse is een burger, de rechtse, een hoveling, heeft weer kleding uit Clou Holzpaste.
Voor hen loopt een tweeling-b(r)oer van de man met de koe. Hij is al net zo oud en gebogen met een pincet en draagt zijn dorsvlegel om Jeruzalem te gaan bevrijden. Naast hem stapt een trotse boerenzoon met het wapenschild van de naburige Gau. Voor die twee gaat een vaandeldrager met een samengesteld wapenschild. Naast de weg is een wimpel geplant. Het is alles 170gr fotopapier.
Er is nog een boer op weg, maar deze draagt een soort zeis. Vóór hem loopt de eerste boogschutter van de Thalburg. Zijn boog is van gedraaid koperdraad en hij draagt wapenschild met een wimpel in de kleuren van de Thalburg. Hoger gaat een piekenier die net even omkijkt. In een vroeger leven had hij een werkhelm, hier een rode muts. En daar is dan de tweede Thalburger, met het wapenschild van de stad Thalbrück (dan nog Thal Bruec).
Nog hoger sjokken drie boeren, nu al moe. De achterste draagt een hark van heel dun ingeknipt bladkoper. De tweede heeft een zelf gemaakte piek van messing folie en koperdraad 0,25mm en de voorste een bijl, dat alles om heidenen te jagen in het heilige land. Maar het lijkt wel of de man met de bijl de voorste Thalburger aanvalt. Die draagt een dubbel wapenschild met een kwartier- en landswapen. Alle Landeswappen bevinden zich ook nog op schilden die op de hekken zijn geplaatst tot bovenaan de brandbrug. Onder aan de brug bij de ridder staat zijn schildnaap met de kleuren van Thalbruck: rood-geel-blauw en de opperman met wapenschilden van diverse Länder. Het bordje Creuzfahrer geeft aan dat het de kruistocht van 1148 is.
De kruisridder was een zittende Preiser die flink werd uitgevijld voor er een paard tussen paste. Zijn harnas is weer gepenseeld met Clou holzpaste. Zijn zwaard is van 0,2mm zilverdraad. Ook zijn paard is feestelijk opgetuigd met goud en een hemelsblauw dek.
Dames en heren
Bovenaan de brandbrug staan twee Preiser-dames. De oudste is de tweelingzus van de dame uit het fotograferende echtpaar in 1900, maar nu gekromd met de pincet en oud gemaakt. De ander is een treinreizigster, met een lang geboetseerde rok.
Tenslotte zijn daar de koorheren. Ze waren voor hun wijding alle baanwerkers, maar zijn middels Clou Holzpaste geestelijken geworden. De abt is gekleed in wit, de anderen hebben bruine habijten. Er zijn er geen twee gelijk, want gelukkig maakt Preiser veel verschillende werklui.
Voor alles klopt en op z'n plaats zit en staat zitten er honderden uren werk in, wellicht absurd voor de modale modelbouwer, want in dit diorama gaat niets over treinen. Maar ik had veel plezier in het maken en het bij elkaar fantaseren van de historie.