Burchthistorie
Ontwerp Burchtcomplex- Burgus
- Ontwerp KroonjesKerk
- TestKerk
- Ontwerp Historie
- Capelle
- Burchtbouw
- Ontwerp Database
Historie en maakverhaal
De burchthistorie en het maakverhaal ontstonden samen in vele jaren. Ze worden dan ook samen beschreven. Wat bracht me ertoe om op zekere dag een burcht te willen bouwen? Misschien gewoon het idee dat het kon. Een modelkasteeltje is nog tot daar aan toe of een kerkje. Maar een burcht mét kathedraal is een complex bouwwerk dat in de historie zijn weerga niet kent! Ik was twaalf en had zoiets nog nooit gedaan. Zou ik het kunnen? Ik had ze wel gezien van karton of van lucifers, maar niet in steen! Dat waren zichtmodellen... en dan met een interieur, was dat er al? In kinderlijke overmoed fantaseerde ik of het ook zou kunnen op de kleinste modelschaal, een burcht opZ!
|
De Thalburg, nu genoemd naar het St Sebastiansklooster, oogst altijd al de bewondering van toeristen uit de gehele Thalgau. Maar de 19de eeuwse Romantiek reageert op de industriële revolutie. Het gevoel voor het schilderachtige wordt gewekt, het samenspel van natuur en architectuur. Zo wordt Thalbrück met zijn burcht op de rots boven de rivier een druk bezocht reisdoel. Het gebouw met zware muren trekt na eeuwen nog altijd vele bezoekers uit andere landen. |
Ontwerp Burchtcomplex
In 1970 begon ik me serieus te verdiepen. De boeiende historie van kastelen kreeg me te pakken. Het werd een burchtcomplex. Het advies om simpel te beginnen sloeg ik in de wind. Ik moest en zou mijn burcht of... kathedraal. Maar welk voorbeeld voldeed daaraan? Karlstein, de Nôtre Dame. Nee, ik wilde iets Duits. Dat paste beter bij mijn verzameling. Limburg aan de Lahn dan? Mooi, maar geen burcht! Ik was ook wég van die opeenstapeling van Mont St Michel, zo'n genest klooster op een rots, eigenlijk ook een burcht, maar nu mét kerk.
BurchtKathedraal
Pas veel later wist ik het: Ik ging ze combineren: een burcht mét kathedraal op een rots! Ik ben inmiddels dik vijftig jaar verder en honderden tekeningen en schetsen. Alsof mijn plan nog niet complex genoeg was nam ik een besluit. Ik ga het hele proces ook beschrijven! Het is nooit af, maar wel tijd om historie te schrijven. Ik heb het genoemd naar mijn twee kinderen de St Sebastiansburg en St Elisabethdom.
|
Rond 1050 staat burchtheer Sebastian II de bouw van een klooster toe. Daar vestigen zich na de investituurstrijd de inmiddels 20 koorheren. Ze bouwen aan een Capella in Commendatio en noemen hun klooster naar de heilige St Sebastian. Mettertijd wordt de hele Thalburg hiernaar genoemd: Sebastiansburg. Maar wat bracht de mensen ertoe op op zekere dag die burcht te bouwen? |
Kaartenhuis
In 1970 was de ponskaart nog helemaal hot. Mijn vader werkte bij de PTT en nam een berg van die afgedankte kaarten mee.
Ze waren van mooi roomwit karton, hard en met vierkante gaatjes die mooi als ramen konden dienen. Ik knipte en plakte dat het een lieve lust was. Intussen ontwierp ik op patroonpapier (jawel, van mijn moeder) een groot gebouw waarin ik een symfonieorkest plaatste.
KleiKathedraal
Toen kwam er zelfhardende klei. Opeens kon ik lofwerk, zuilen en muren maken die veel echter leken. Zo begon ik aan een kolossale kathedraal. Ik boetseerde een voorgevel, losse steunberen, drie grote poorten en nog allerlei andere stukken. De muzikanten in het orkest en het publiek waren ook van die klei. Maar in 1974, bij een stofzuigbeurt van mijn moeder, even gauw je kamer opruimen, ben ik er op gaan zitten! Twee jaar werk.
Het orkest heb ik bewaard en ook nog wat resten van de zaal en het orgel, maar daarna was de lol er helemaal af.
Burgus: Pas in 1976 kwam ik de scherven weer tegen. Van de steunberen en een stuk voorgevel bouwde ik een torentje. Het leek op zo'n Romeinse Burgus en dat werd hij dan ook. Zo ontstond het verhaal van de burcht. Hij torent nu 70mm omhoog, ofwel 50 Thalse voet.
Magisters maten in voeten, maar leefden niet allen op gelijke voet. Zo ontstond de Rijnse, de Waalse, de Thalse voet en allerlei andere voeten. Mijn Burgusis voorzien van een schild met Romeinse cijfers en letters. Er is een gevelsteen met een raadselachtige inscriptie:
|
Zy groeven losse Brokken tufsteen op. Daermee vulden ze de Wanden die zy bouwden. De dagelijks langs de rivier trekkende Bructeren verbaesden zich. Daer hoog boven 't Dal bouwden de Romeinen ene Toren die zij Burgus noemden. Daer vanuit konden zy zien en seinen. In het dal trok de Handel langs, Schande sprekend van dat Tuyg met zyne Toren. De Rivier Thalfluss vormt in dit lang gerekte Dal ene natuurlyke Grens met de Handelsweg. Die gaet daer diep Germania in. Deze strategische Plaets aen de Thalfluss maekt dat het groeit tot een Castrum, een Vesting... |
In het 19de eeuwse Thalbrück is de Burgus nog maar een ruïne. Al vele jaren groeit er allerlei onkruid op en een bezoeker kijkt er vanuit over de stad.
Pan-eel
In het jaar 1977 nam ik een mooi recht houten paneeltje. Ik beitelde er een orkestbak in en verplaatste muzikant voor muzikant tot alles er weer symfonisch bijzat. Ik maakte een concertzaal rondom. Het plan was daar weer een kathedraal omheen te laten herrijzen. Het is er nooit van gekomen. Toen het orkest goed en wel zat te spelen begon het: Het paneel werd steeds krommer. Voor de winter voorbij klonk het concert in een glooiende houten dakpan. Dit orkest belandde op de plank waar het vele jaren stond.
Ontwerp:KroontjesKerk
Pas vele jaren later in 1983, ik studeerde bouwkunde, maakte ik een nieuw ontwerp, nu écht bouwkundig. Het werd een vierkante kerk met hoektorens en een concertzaal. Ik tekende hem in vijf niveaus op transparant patroonpapier. Dat ging toen nog met een kroontjespen en inkt. Centraal lag een orkestbak, erboven de noordhal met ruimte voor de musici. Eronder was een museumzaal. Op de vier hoeken waren de foyers en het sanitair. In de zuidhal bevond zich het fundament voor een orgel. Links van de orkestbak waren keukens, rechts ervan een restaurant. Op de twee bovenhoeken waren de aanzetten van torens te zien die later vestingtorens werden.
Pur & Porselein
In 1984, ik studeerde industrieel ontwerpen, waagde ik weer een poging. Er was nu een heel nieuw materiaal: purschuim. Het was stabiel, licht in gewicht, maar peperduur. Toch kocht ik een paatje van 40x60x3cm. Er kwam ook een nieuw materiaal om muren mee te maken, zelfharden porselein!
Pozzelana Romeinse legionnairs stapelen niet zomaar stenen. Ze bouwen met cement, pozzelana. Zo ontstaat een carré van muren met aan één kant de Burgus. De muren vullen ze met puin. Op de hoeken komen onneembare torens. Daarbinnen bouwen ze houten verblijven en graven een waterput. Twee van de torens krijgen een kap. Zo kunnen zij bij belegering of slecht weer onder dak. Ze moeten immers de Handelsweg bewaken die langs de Burgus loopt. Sy quamen, sy zagen, maar overwonnen sy nu ook..? |
TestKerk
Foetsie! dacht ik, weg met die oude dingen. Ik moet opnieuw beginnen. Eerst maakte ik een klein Romeins kapelletje, een porseleinen testkerk en die was nu eens eindelijk voltooid. Daarna bouwde ik twee torens van porselein met échte wenteltrappen. Ertussen verrezen drie veel te grote voorgevels van een middenschip met zijbeuken. Twee ervan veranderde ik mettertijd in kerktorens. Die buitenste trappentorens werden toen burchttorens die er nu nog staan.
|
Veni, vidi, foetsie |
Mijn eerste industriele ontwerpen tekende ik nog op transparante kalkers. Daarna kwam het hypermoderne PE (polyetheen) in zwang. Daar kon ik ook prachtige glas-in-loodramen mee maken. Zo ben ik met roosvensters begonnen: een passer, een rotring-pennetje van 0.18mm en een liniaal. Daarna heb ik ze gekleurd met tekeninkt. Die ramen van toen zitten nu nog in de vestingtorens en er is er nog niet één van gesneuveld!Echt bouwen
Mettertijd besefte ik dat modelbouw nog interessanter wordt wanneer je met je materiaal dicht bij de realiteit blijft. Muren maak je van steen, dakspanten van hout. Je kunt ver gaan, maar niet alles kan. Glas-en-loodramen maken is praktisch onmogelijk opZ.
|
Ook laat hij midden in zijn Romeinse Castrum een écht woonhuis bouwen. Het is nu geen militair bouwwerk meer, maar een woonburcht, een Castellum Parvulum. Wel versterkt hij de hoektorens van het Castrum met taluds en er komen trappen in. In het Castrum kunnen de boeren in tijden van nood nog een onderkomen vinden, maar wel rondom zijn riante Castellum. |
Ontwerp Historie
In 1987 ontwierp ik software en ging een wereld voor mij open. Roosvensters scande je nu gewoon in. Maar nu verbleekten ze wel na een paar jaar! Plattegronden van burchten en kathedralen, alles kon opeens op de P-C wanneer je maar genoeg P-perduur geheugen had. Dus bleef ik ook maar doedelen op papier. Dat had immers ook zijn charme.
Ook papier verandert mettertijd in historie. Inmiddels zijn al mijn tekeningetjes samen een papieren museumpje. Dat bracht mij op het idee om ze weer te gebruiken in de historie van de Sebastiansburg.
Visueel nut
Rond het jaar 2000 studeerde ik kunstgeschiedenis. Ik leerde over het begrip visueel nut. Dat bepaalt de mate waarin je een model detailleert. Wat wij als mens zien hangt af van onze aandacht. Wil je een schaalmodel nauwkeurig bekijken, dan is de detaillering ervan nuttig. Is het alleen het decor voor iets anders dan heeft nauwkeurig detailleren weinig zin. Wat door 95% van de mensheid minstens kán worden gezien speelt ook een rol. Die factoren beïnvloeden het visuele nut.
Hier gaat het om een burcht op zeer kleine schaal. Dan is het bijvoorbeeld wél goed de kleding van 8mm burchtbewoner uit te werken, maar niet het tegelplafond van de kelder terwijl dit toch een deel van de burcht zélf is. Die bewoner trekt gewoon meer onze aandacht. Zijn detail dient dus een hoger visueel nut.
Wat voor het gros van de mensen onzichtbaar is heeft geen nut. Toch wil ik het spantwerk in de daken, dat toch grotendeels onzichtbaar wordt in detail uitwerken. Het materiaal, écht hout, draagt bij tot het visueel nut, maar dit gaat verder. Het is gewoon het weten dat het geen dummy is, maar een écht schip met gewelven en zolders.
Modelbouw als kunst
Misschien deel ik de kathedraalburcht in modulen en segmenten. Dan zijn ze uitneembaar om het spantwerk te laten zien. Zo kun je ook de details van het interieur bekijken, bijvoorbeeld de juiste plek van ruimten: de ridderzaal, de wapenzaal, de bergfried, de familia als woontoren en de soldatenverblijven, maar ook die van de kloostervertrekken, de altaren, de orgels, koorbanken en een preekstoel. Gedetailleerd lofwerk, schilderijen, opschriften en ramen zijn ook van belang voor het visuele nut.
Wat de kijker verwacht te zien moet door de detaillering worden overtroffen. Als je die horizon verlegt is dát het visuele nut, ofwel van modelbouw als kunst.
Presentatie
De sfeer, de opstelling en de belichting spelen een rol, maar ook de geografie en de historie. Er horen ook landkaarten en plattegronden bij. Een deel van Thalgaus landkaart is de domberg, ten noorden van Thalbrück. Daar stel ik me het ontstaan van de burcht voor. De historie kun je zien in Openluchtmuseum te Rosenthal. Daar kunnen de bewoners van de Thalgau het ontstaan van de kathedraalburcht bewonderen tijdens een dagje uit. Er zijn twee fasen elk met een eigen diorama.
Fase 1 De Post-Romeinse tijd toont het Castellum Parvulum op de berg met boerderijen rond het jaar 500-700 na Chr. De Romeinse Burgus staat er nog en er wordt een eerste houten kapelletje gebouwd. Hij leek wat op de huidige bergkapel bij kasteel Falckenhoff.
|
|
Fase 2 De Romaanse Burcht toont de burchtbouw in de middeleeuwen. Het zogenaamde Freilichtmuseum Rosenthal komt verderop aan de orde.
Burchtbouw
De bouwhistorie van de burcht vereist veel schetsen, zeker voor wat nog niet bestaat! De kathedraalburcht is gemixt uit vele bouwwerken. De twee belangrijkste zijn de kathedraal te Limburg aan de Lahn voor het exterieur én de Mont St Michel voor de geneste constructie op de rots. Door de vele schetsen werd het een aannemelijk complex. Talloze malen moest ik hun functies, plekken en constructies aanpassen aan nieuwe ontdekkingen. Zo ontstond de historie.
|
Burchtbouw
grachten moeten zo diep zijn dat muren moeten opgaan tot boven poorten moeten boven de hoogte de hoofdtoren moet minstens er moeten minstens kantelen, Wie baut man sich denn eigentlich doch ein Burg? Daar gaat hij dan: de Landesrat. Samen met twee andere Bauer (boeren) zet hij maten uit en plant staken in de grond. Want Landesrat of niet, hij is nog altijd een echte Bauer. Hij is van plan om een echte Palts (paleis) te bouwen, een burcht waarin hij veilig kan wonen en kan uitkijken over het hele dal. Hij geeft zijn paleis daarom de naam: Thal Burg.
|
Ontwerp Database
Ik heb een hele database aangelegd, met foto's van burchten, kathedralen, gevels en torenspitsen, tekeningen van gewelven en kapconstructies, plaatjes van luchtbogen en beeldhouwwerk en wat al niet meer. Dat stelde me in staat dingen een aannemelijk uiterlijk te geven. Voorts heb ik bouwprocessen bestudeerd. Denk bijvoorbeeld maar eens aan vragen als: hoe metsel ik een gewelf op meer dan 25m vanaf de vloer. Hoe takel ik een tonnenzware bronzen klok meer dan 60m hoog in een toren. Hoe bouw je een flêche (torenspits) van zeven verdiepingen. Ook heb ik realistische fouten opgenomen, bijvoorbeeld meetfouten zoals die door magisters werden gemaakt, of funderingsfouten die pas na eeuwen aan het licht zijn gekomen. Die fouten heb ik natuurlijk al vooraf in mijn schetsen opgenomen. Denk dus vooral niet dat ik zómaar fouten maak, écht niet.
Eindeloos
In de burcht staat de kathedraal en het klooster. Er is een scriptorium (schrijfzaal met lichtinval), een refectorium (eetzalen en keukens), een dormitorium (slaapzaal) en een hospicium (ziekenzaal). Er is een aparte woning voor de abt. De kloosteromgang moet aan de zuidkant van de burcht, hier gestapeld bovenop een vroegere burchtkerk. Daaruit ontstond de kathedraal die de hele burcht opslokte. Zo is de hele bouwhistorie van burcht, kerk en klooster nog in segmenten van het model terug te vinden. De bouwstijl van de burcht werd afgeleid van het kasteel Caernarvon in Wales, de Karlsteinburcht bij Praag en het pauselijk paleis te Avignon. Van alle drie zijn ook inderdaad vormdetails overgenomen. Het bouwen van mijn kathedraalburcht is een eindeloos proces. Misschien zal ik het wel nooit voltooien. Dat hoeft ook niet. De hoofdzaak is dat ik er eindeloos plezier aan had en dat met je kan delen.
